Բարի գալուստ Արեգ Խաչատրյանի բլոգ «Մխիթար Սեբաստացի »կրթահամալիրի Միջին դպրոցի 6.6 դասարան

797. Հաշվե՛ք.

ա)  
գ) ,
ե) ,

բ) ,
դ) ,
զ) 

798. Հաշվե՛ք.

ա)
գ) ( ,
ե)

բ) ,
դ)  

զ)

799. Հաշվե՛ք.

ա)

բ) , գ) ,

Գնալ միայն առաջ

«Վիճակը գցված է», – ասաց Հուլիոս Կեսարը մի անգամ Ռուբիկոն գետն անցնելիս: Այսպիսով սկսվեց Կեսարի երկարատև առճակատումը Հռոմեական Սենատի հետ: Ռիսկը շատ մեծ էր, քանի որ Կեսարն ուներ շատ ավելի քիչ լեգեոններ, քան հզոր Սենատը։ Այնուամենայնիվ, ջանքերն արդարացան. Կեսարը հետագայում դարձավ բռնապետ և ենթարկեց Հռոմի Սենատին:


Կարևոր չէ, թե ինչ են ասում մյուսները

Կեսարը հաղթեց իր հակառակորդներին ոչ միայն կայսրության մայրաքաղաքում, այլև Իսպանիայում, Հունաստանում և Աֆրիկայում։ Հայտնի է, որ մարդիկ միշտ տարբեր կերպ են վերաբերվում հաջողակ անհատներին՝ ոմանք ատում, նախանձում և արհամարհում են նրանց, իսկ ոմանք, ընդհակառակը, աստվածացնում ու գովում են նրանց։ Այդպիսին էր նաև Կեսարի ճակատագիրը, ով իր թագավորության ընթացքում բազմաթիվ թշնամիներ ձեռք բերեց։

Օրինակ, նույնիսկ իր երիտասարդության տարիներին Կեսարը, ինչպես շատ այլ հռոմեացիներ, տառապում էր Սուլլայի բռնապետությունից: Հալածանքների պատճառով Կեսարը նույնիսկ ստիպված եղավ հեռանալ Հռոմից, բայց նա կարողացավ վերադառնալ և շահել ժողովրդի փառքն ու սերը։ Նույնիսկ մեծ հռետոր Ցիցերոնը չէր սիրում Կեսարին իր բռնապետության համար, բայց տիրակալը շարունակում էր հետապնդել իր նպատակները։

Եղեք հավակնոտ

«Եկա, տեսա, հաղթեցի», ևս մեկ թևավոր խոսք, որը դուրս է եկել Հռոմի մեծ կայսրի շուրթերից: Այսպես, ըստ հին հույն գրող Պլուտարքոսի, Հուլիոս Կեսարը նկարագրել է քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ իր ձեռք բերած հաղթանակը, այն է՝ հաղթանակը Միհրդատ VI-ի որդու՝ Ֆառնակեսի նկատմամբ։ Կեսարի համար հաղթանակը հեշտ էր, բայց տպավորիչ։ Չպետք է մոռանալ նաև, որ Կեսարը Հռոմը մտցրեց կայսրության շրջան՝ միացնելով Գալիան (ժամանակակից Ֆրանսիա) և ներխուժելով Բրիտանական կղզիներ։

Այստեղ մենք կարող ենք սովորել հաստատակամություն և վստահություն, որոնք չափազանց կարևոր են կյանքի դժվարությունների ժամանակ: Ձգտեք հաջողության հասնել, այլ ոչ թե տխրել պարտություններից:




Միշտ լինել մեկ քայլ առաջ

Գիտեի՞ք, որ Կեսարը, հաջող արշավներից հետո հաղթական վերադարձած Իսպանիայից, հրաժարվեց պատվի և հարգանքի բարձրագույն դրսևորումից։ Նրան առաջարկեցին մտնել Հռոմ ոսկեզօծ կադրիգայի վրա, որը շրջապատված կլիներ ուրախ ամբոխով։ Սակայն Կեսարը զերծ մնաց նման տոնակատարությունից, բայց ամենևին էլ ոչ համեստությունից դրդված։ Նա ձգտում էր իր անունը ավելացնել հյուպատոս դառնալ ցանկացողների ցուցակում, և նման հաղթանակը կարող էր խանգարել նրան։

Հայտնի է նաև, որ Պոմպեոսի (Սենատին աջակցող հյուպատոսի) հետ առճակատման ժամանակ, երբ նա փախավ Հունաստան, Կեսարը չսպասեց հարվածելուն։ Նա գնաց Իսպանիա և հաղթեց լեգեոններին, որոնք հավատարիմ էին իր թշնամուն: Այսպիսով, միշտ նախապես մտածեք ձեր քայլերի մասին: Սա է հաջողության գաղտնիքը։


Լինել բազմախնդիր

Կեսարը հաստատ գիտեր թայմ մենեջմենթի (ժամանակի կառավարում) և արդյունավետության գաղտնիքները։ Շատ ժամանակակիցներ նրան բնութագրում են որպես չափազանց եռանդուն և աշխատունակ անձնավորության։ Կեսարը իսկապես գիտեր, թե ինչպես լուծել մի քանի խնդիր միաժամանակ։ Օրինակ՝ նա կարող էր միաժամանակ մի քանի նամակներ թելադրել տարբեր գրագիրների։

Այնուամենայնիվ, զարմանալի չէ, որ Կեսարը բազմախնդրության վարպետ էր, քանի որ հսկայական պետությունը գրեթե միայնակ կառավարելը հեշտ գործ չէ։ Նման կամքի ուժ ու համբերություն այդքոան շատ անելիքների պարագայում, անկասկած, արժե սովորել:

Այո, Գայոս Հուլիոս Կեսարը ոչ միայն նշանավոր կառավարիչ էր, այլ նաև արդյունավետ և նպատակասլաց։ Հնարավոր է, մի փոքր ավելին իմանալով նրա մասին, մենք նույնպես կկարողանանք մի փոքր ավելի լավը դառնալ։

Մարդիկ և կենդանիները շրջակա միջավայրի մասին ամենաշատ տեղեկությունը ստանում են տեսողության միջոցով: Տեսողությունն օգնում է մարդուն տարբերել մարմինների ձևը, չափերը, գույնը, իմանալ` հեռու, թե՞ մոտիկ են գտնվում դրանք, շարժվում, թե՞ անշարժ են:

Տեսողությունն իրականացվում է տեսողական օրգանի՝ աչքի միջոցով: Մարդու աչքը շատ նուրբ և բարդ օրգան է և ունի նկարում պատկերված տեսքը:

Որևէ մարմնից լույսն ընկնելով աչքի մեջ՝ բեկվում է եղջերաթաղանթի, ակնաբյուրեղի ու ապակենման մարմնի կողմից և ընկնում ցանցաթաղանթի վրա: Ցանցաթաղանթի վրա առաջանում է առարկայի փոքրացած, իրական, շրջված պատկերը: 

Ցանցաթաղանթում առաջացած գրգիռը հաղորդում է գլխուղեղին, և առաջանում է տեսողական զգացողություն:

Աչքի ծիածանաթաղանթի կենտրոնում կա կլոր անցք` բիբը: Փոփոխելով բիբի բացվածքը` աչքը կարգավորում է իր մեջ մտնող լույսի քանակը:

Արևոտ եղանակին բիբն ունի մոտավորապես 1 մմ տրամագիծ, իսկ մթության մեջ նրա տրամագիծը հասնում է մինչև 1 սմ-ի:

Ուշադրություն

Աչքն  ունի հիանալի հատկություն՝ հարմարում (ակոմոդացիա):

Ակնաբյուրեղի չափը փոխելով` աչքը կարողանում է տեսնել ինչպես հեռու, այնպես էլ` մոտ գտնվող առարկաները:

Նորմալ աչքի համար լավագույն տեսողության հեռավորությունը մոտ 25 սմ է: Այդ հեռավորության վրա մենք առարկան տեսնում ենք առանց աչքը լարելու: Ավելի փոքր հեռավորությունների վրա աչքն էապես լարվում է:

Գլխուղեղը «մշակում է» ցանցաթաղանթի վրա շրջված տեսքով ստացված պատկերներն այնպես, որ մենք դրանք տեսնում ենք ուղիղ դիրքով։

Տեսողության հիգիենա

Աչքը կարևորագույն օրգան է, որն առողջ պահելու համար անհրաժեշտ է պահպանել տեսողության հիգիենայի հետևյալ պարզագույն կանոնները.

● Անհրաժեշտ է տեսողության լարում պահանջող աշխատանքը պարբերաբար ընդհատել և հանգստացնել աչքերը

● Չպետք է երկար հեռուստացույց դիտել կամ աշխատել համակարգչով

● Պետք է գրել և կարդալ լավ լուսավորվածության պայմաններում: Չափից ավելի պայծառ կամ աղոտ լույսը կարող է վնասել աչքերը

● Չի կարելի գրել կամ կարդալ չափից ավելի կռանալով գրքի կամ տետրի վրա: Աչքից հեռավորությունը պետք է լինի 25 սմ

● Գրելիս լույսը պետք է ընկնի այնպես, որպեսզի  ձեռքը ստվեր չգցի աշխատանքային մակերեսի վրա: Աջ ձեռքով գրելիս՝ ձախ կողմից, իսկ ձախ ձեռքով գրելիս՝ աջ կողմից:  

● Չի կարելի կարդալ պառկած վիճակում կամ շարժվող տրանսպորտում

Երեխաների մեծ մասը ծնվում է նորմալ տեսողությամբ: Սակայն ժամանակի ընթացքում տեսողության հիգիենայի կանոնները չպահպանելու պատճառով մարդկանց մեծ մասն ունենում է տեսողական խնդիրներ: Դրանցից առավել տարածվածներն են կարճատեսությունը և հեռատեսությունը:

Реклама

Նորմալ աչքը չլարված վիճակում զուգահեռ ճառագայթները հավաքում է ցանցաթաղանթի վրա (նկար I):

Կարճատեսության դեպքում աչքի ակնաբյուրեղը զուգահեռ ճառագայթները հավաքում է  ցանցաթաղանթի առջևում (նկար II):

Կարճատեսությունը շտկելու համար մարդիկ դնում են ցրող ոսպնյակներով ակնոց:

Հեռատեսության դեպքում աչքի ակնաբյուրեղը զուգահեռ ճառագայթները հավաքում է ցանցաթաղանթի հետևում (նկար III):

Հեռատեսության դեպքում մարդիկ դնում են հավաքող ոսպնյակներով ակնոց:

Դասարանական աշխատանք

1.Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։

25 սմ է

2.Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։

Եղջերաթաղանթ

Ծիածանաթաղանթ

Բիբ

Ակնաբյուրեղ

Ակնապատյան

Ցանցաթաղանթ

Տեսողական նյարդ

Ապակենման մարմին

3.Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով են կարճատեսությունը շտկում։

Պետք է կրել համապատասխան ակնոց

4.Ի՞նչ է պետք անել տեսողության արատները կանխելու համար։

Պահպանել աչքի հիգիենան

1. Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:
   մինուճար-միակ
   փեշակ-արհեստ
   առավոտ-լուսաբաց
   վաղ-շուտ
   երեկո-մայրամուտ
   եղելություն-իրականություն, եղած բան
2. Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները:
   ուզում եմ մի քանի տարուց հետո իմ որդու պտուղը ուտեմ-ուզում եմ մի քանի տարուց հետո իմ որդու արդյունքը տեսնեմ
   ռոճիկի մասին երկար խոսելուց հետո գյուղացին թողնում է վաճառականի խղճին-աշխատավարձի մասին երկար խոսելուց հետո գյուղացին թողնում է վաճառականի խղճին
3. Արդարացրո՛ւ կամ մեղադրի՛ր

• վաճառականին, մեղադրում եմ, որովհետև խորամանկ էր, պայմանագիր չկնքեց գյուղացու հետ և տղային էլ աշխատավարձ չտվեց, դաժան էր որովհետև ուզում էր տղային կախեն
• գործակատարին: արդարացնում եմ, որովհետև լավ աշխատել էր և ուզում էր իր աշխատանքի փողը ստանար, բայց խիստ պատժել չէր ուզում

1.Հետևյալ բառերը բաժանիր բաղադրիչների.

Ավտոմեքենա-ավտո, մեքենա

Վազքուղի-վազ, ք, ուղի

Գնդակ-գունդ, ակ

Անհայտ-ան, հայտ

Մթություն-մութ, ություն

Արևելք-արև, ելք

Քանդակագործ-քանդակ, ա, գործ

Երկրագունդ-երկիր, ա, գունդ

Ճանապարհ-Ճանապարհ

2. Նշի՛ր, թե նախադասության անդամներն ինչ խոսքի մաս են.

Ամպի որոտը խլացրեց շրջակայքը: Ամպը, որոտը, շրջակայքը գոյական, խլացրեց բայ

Կանգառում կանգնած մարդիկ սպասում էին երթուղու: Կանգառ, մարդիկ, երթուղի գոյական, կանգնած դերբայ, սպասում էին բայ

Պատուհանից ներս թափանցող արևի շողերը լուսավորել էին սենյակը: Պատուհան, արև, շողեր, սենյակը գոյական, ներս, թափանցող մակբայ, լուսավորել բայ

3. Ընդարձակի՛ր նախադասությունները ինչպիսի՞ և ինչպե՞ս հարցերի օգնությամբ.

Երկինքը մռայլվեց: կապույտ երկինքը հանկարծ մռայլվեց։

Աղջիկը քայլում էր: Սիրուն աղջիկը անտարբեր քայլում էր։

Ուսուցիչը բարկացավ: Ջղայն ուսուցիչը Հանկարծ բարկացավ

4. Կետերի փոխարեն գրի՛ր համապատասխան տառը.

Կարևոր, հոգատար, լայնէկրան, օդաչու, որսորդ, անօգուտ, ամենաորակյալ, վերելք, վայրէջք, պարերգ, կրակ, ամենաէական, առօրյա, տնօրեն, եռօրյա, անօդ, անոթ:

5. Գրի՛ր, թե հետևյալ բայերը ի՞նչ ժամանակով են դրված.

Խոստանում եմ, լողացավ,  դուրս կգա, առողջանում է, հավանել էի, սրտնեղում է, գալիս ենք, եկել են, պարելու է, պիտի ողջունի, մոռացել է։

Խոստանում եմ-ներկա
լողացավ-անցյալ
դուրս կգա-ապառնի
առողջանում է-ներկա
հավանել էի-անցյալ
սրտնեղում է-ներկա
գալիս ենք-ներկա
գալիս ենք-անցյալ
պարելու է-ապառնի
պիտի ողջունի-ապառնի
մոռացել է-անցյալ

УРОК 1.

1.Прочитайте текст и скажите, какая легенда связана с изобретением
шахмат.

ШАХМАТЫ

Шахматы придумали в Индии в V-VI веке нашей эры. Играли на
квадратной доске 8 на 8 клеток, использовали 16 фигур и 16 пешек. Игроков
было четверо, а не двое, как сегодня (играли пара на пару), а ходы зависели
от бросков игральных костей.
Для победы в партии нужно было уничтожить все фигуры противников.
Арабы добавили в игру ферзя (королеву) и мат королю.
Персидский учёный Аль Бируни, живший в средние века, в книге
«Индия» рассказывает древнюю легенду. Шахматы создал индийский
мудрец. За своё изобретение он попросил незначительную, на первый
взгляд, награду: столько пшеничных зёрен, сколько окажется на шахматной
доске, если на первую клетку положить одно зерно, на вторую — два зерна,
на третью — четыре зерна и т. д. Оказалось, что такого количества зерна
нет на всей планете.

Легенда, связанная с изобретением шахмат, рассказывает о том, что индийский мудрец, придумавший эту игру, попросил у правителя награду в виде пшеничных зёрен. Он предложил укладывать зёрна на шахматную доску по принципу удвоения: на первую клетку — одно зерно, на вторую — два, на третью — четыре и так далее. В итоге оказалось, что общее количество зерна было настолько огромным, что его не нашлось бы на всей планете.

2.Ответьте на вопросы.

1.Чем древние индийские шахматы отличались от современных? 2. Что
добавили в игру арабы? 3. Какую награду попросил создатель шахмат? 4. Была
ли эта награда незначительной?

1. Древние индийские шахматы отличались от современных тем, что в них играли четверо человек (пара на пару), а ходы зависели от бросков игральных костей.
2. Арабы добавили в игру ферзя (королеву) и возможность поставить мат королю.
3. Создатель шахмат попросил в награду пшеничные зёрна, количество которых определялось по принципу удвоения: на первую клетку — одно зерно, на вторую — два, на третью — четыре и так далее.
4. На первый взгляд награда казалась незначительной, но в итоге оказалось, что такого количества зерна нет на всей планете.

3. Согласны ли вы с тем, что…

1.Шахматы – это лучший вид спорта. 2. Самый красивый вид спорта – это
фигурное катание. 3. Спортивные соревнования лучше всего смотреть по
телевизору.

1. Да, я согласен, что шахматы, это лучший вид спорта.
2. Полностью солидарен с вами.
3. Ну, тут уже 50, на 50. Я люблю смотреть и вживую, и по телевизору со своим дедом. Так что, я не очень уверен.

4. Восстановите пропущенные слова в диалоге.
– Ольга Петровна, что вы хотите купить Олегу и Тане?
– … я хочу купить новые шахматы, а … – спортивный костюм.

– Ольга Петровна, что вы хотите купить Олегу и Тане?
– Олегу я хочу купить новые шахматы, а Тане – спортивный костюм.

– Вартуи, ты не забыла, что завтра тренировка начнётся раньше? Скажи
об этом Диане и Марине.
– Нет, не забыла. Я уже позвонила … , а … сказать об этом ещё не успела.

– Вартуи, ты не забыла, что завтра тренировка начнётся раньше? Скажи об этом Диане и Марине.
– Нет, не забыла. Я уже позвонила Диане, а Марине сказать об этом ещё не успела.

---

– Я написала тёте сообщение по электронной … . Мама купила ей
теннисные туфли и три дня назад послала … посылку.
– А что она ответила? Обрадовалась она этому … ?
– Она пока не ответила. Наверное, ещё не получила посылку.
Слова для справок: Диана, почта, подарок, Марина, тётя, Олег, Таня.

5. Согласны ли вы с тем, что…

1.Шахматы – это лучший вид спорта. 2. Самый красивый вид спорта – это
фигурное катание. 3. Спортивные соревнования лучше всего смотреть по
телевизору.

1. Да, я согласен, что шахматы, это лучший вид спорта.
2. Полностью солидарен с вами.
3. Ну, тут уже 50, на 50. Я люблю смотреть и вживую, и по телевизору со своим дедом. Так что, я не очень уверен.

(Уже второй раз одни и те же вопросы)

6. Раскройте скобки. Перепишите предложения, употребляя слова в
нужной форме.

1. Если выиграет Артур, он займёт первое место и получит первый разряд по шахматам.
2. До игры Белов встретил Артура в коридоре.
3. Артур открыл для себя важный закон.
4. Арабы добавили в игру мат королю.
5. За своё изобретение мудрец попросил награду.
6. Артур выиграл партию.

7. Составьте и запишите предложения со следующими словами.
Запоминать – запомнить урок; знать – узнать ответ;
изучать – изучить русскую историю; любить – полюбить музыку; открывать – открыть дверь; покупать – купить хлеб; писать – написать сочинение; пить –
выпить кофе; слушать – послушать песню; убирать – убрать
комнату; водить — вести машину; одержать
победу; нанести поражение.

8. выполните упражнение.

1. Летом я обязательно прочитаю эту книгу.
2. По воскресеньям мы с папой будем ходить в цирк.
3. Ты мне обещал, что каждый день будешь гулять с собакой.
4. В субботу внуки весь день будут помогать бабушке.
5. Скоро будет идти снег.
6. Дождь будет идти весь день.

9. Выполните упражнение

1. Карен сидит слева от меня, а Ашот сидит справа от меня.
2. Тут растут ёлки, а там сосны.
3. Школа находится далеко от нашего, а детский садик совсем близко.
4. Справа от нашего дома находится парк, а слева детская площадка.

689. Ինչպե՞ս են կոչվում հարթության վրա կոորդինատային առանցքները։
690. Քանի՞ կոորդինատ ունի կետը հարթության վրա։ Ինչպե՞ս են նրանք կոչվում։
691. Ի՞նչ է կոորդինատային հարթությունը։
692. Ինչպե՞ս է կոորդինատներով որոշվում կետի դիրքը հարթության վրա։
693. Կառուցե՛ք կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգ և նշե՛ք
     հետևյալ կետերը՝ A (+3, +4), B (–2, +1), C (–3, –4), D(0, +1), E (–5, +3),
     F (+3, –5), G (+1, 0), M (+6, +4), N (–2, –4), K (–1, –3)։

689. Կառուցե՛ք
     կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգ և
     հարթության վրա նշե՛ք հետևյալ կետերը.
     ա) (–2, –4),
     բ) (0, +3),
     գ) (–1, 0),
     դ) (+1, –2),
     ե) (+5, –5),
     զ) (+4, –4),
     է) (+3, –3),
     ը) (–2, –6),
     թ) (–5, +4)։

689. Ինչի՞ է հավասար օրդինատների առանցքի վրա գտնվող կետի
     աբսցիսը։ 
     լինում է 0
690. Ինչի՞ է հավասար աբսցիսների առանցքի վրա գտնվող կետի
     օրդինատը։ 
     լինում է 0
691. Գրե՛ք կետերի կոորդինատները (տե՛ս նկ. 77)։ (1, 4), (3, 3), (2, 1), (1, 0), (0, 1), (-1, 1), (0, 0), (1, 4),
     (-2, 2), (4, 0), (-2, -2), (-3, -3), (-1, -4), (3, -1), (4, -4),
692. Կոորդինատային հարթության ո՞ր քառորդում են գտնվում հետևյալ
     կետերը.
     ա) (–7, +2), II
     բ) (+3, +1), I
     գ) (–3, –5), III
     դ) (–15, +6), II
     ե) (+10, 0), I և IV քառորդները բաժանող գծի վրա
     զ) (0, –30), III և IV քառորդները բաժանող գծի վրա
     է) (+4, –2), IV
     ը) (+3, –7)։ IV

699. Կոորդինատային հարթության վրա կառուցե՛ք AB հատվածը, որի
     ծայրակետերն են.
     ա) A (+2, –1), B (+3, –2),
     բ) A (+3, +2), B (+2, +1),
     գ) A (+4, +1), B (0, –2),
     դ) A (–1, +1), B (0, 0),
     ե) A (0, +1), B (+1, 0),
     զ) A (+4, –4), B (+3, –3)։

699. Կոորդինատային հարթության վրա կառուցե՛ք ABC եռանկյունը,
     որի գագաթները հետևյալ կետերն են.
     ա) A (+1, +1), B (+4, +2), C (+1, +5),
     բ) A (+1, +2), B (–4, –2), C (–3, +3),
     գ) A (–3, 0), B (+3, –2), C (+3, +2)։

699. Կոորդինատային հարթության վրա կառուցե՛ք ABCD քառանկյունը,
     որի գագաթները հետևյալ կետերն են.
     ա) A (–3, +2), B (+1, +1), C (+2, –2), D (–3, –4),
     բ) A (+4, 0), B (–2, +1), C (–3, –4), D (+4, –3)։

699. Որտե՞ղ են գտնվում հարթության այն կետերը, որոնց աբսցիսը
     հավասար է զրոյի: 
     Y առանցքի վրա
700. Որտե՞ղ են գտնվում հարթության այն կետերը, որոնց օրդինատը
     հավասար է զրոյի: 
     X առանցքի վրա
701. Կոորդինատային հարթության վրա տրված են A (–2, 3) և B (1, 0)
     կետերը: Կառուցե՛ք AB հատվածը և գտե՛ք օրդինատների առանցքի
     հետ նրա հատման կետը: 
     Y = 1 -կետում
702. Կոորդինատային հարթության վրա տրված են A (–2, 3) և B (0, 1)
     կետերը: Կառուցե՛ք AB հատվածը և գտե՛ք աբսցիսների առանցքի
     հետ նրա հատման կետը:
      X առանցքի հետ նա չի հատվում: